εισηγηση απο Ecodialogues
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΔημόσια συμμετοχή στην εφαρμογή της νομοθεσίας
Το WWF Ελλάς και ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛ/ΛΑΚ), στο πλαίσιο διαμόρφωσης ενός σχεδίου πρότασης πολιτικής για τη βελτίωση των διαδικασιών δημόσιας συμμετοχής σε περιβαλλοντικά θέματα, επιθυμούν να ακούσουν τις απόψεις του ενδιαφερόμενου κοινού σχετικά με το πώς να βελτιώσουμε και να ενδυναμώσουμε τη συμμετοχή μας, ούτως ώστε οι πολίτες να έχουν λόγο για όσα θέματα τους αφορούν και τους επηρεάζουν άμεσα. Ειδικότερα:
- Πώς μπορούν να βελτιωθούν οι διαδικασίες δημόσιας συμμετοχής κατά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας (π.χ. τρόπος υποβολής αναφοράς/καταγγελίας, μέσα/εργαλεία, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών κ.λπ.);
- Ποιοι άλλοι νέοι τρόποι ή διαδικασίες δημόσιας συμμετοχής μπορούν να προβλεφθούν για την ενίσχυση του ρόλου των πολιτών στην παρακολούθηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας; Μπορείτε να αναπτύξετε τα βασικά συστατικά στοιχεία των προτεινόμενων νέων διαδικασιών (π.χ. δημιουργία νέων οργάνων με τη συμμετοχή των πολιτών, σύνθεση, αρμοδιότητες, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών κ.λπ.);
Τι προβλέπεται σήμερα για τη συμμετοχή των πολιτών κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας
Το Σύνταγμα της χώρας μας προβλέπει το δικαίωμα των πολιτών να αναφέρονται στις δημόσιες αρχές. Με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο ως θεματοφύλακες του περιβάλλοντος, παρακολουθώντας την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των σχετικών διοικητικών πράξεων, και αναφέροντας στις αρμόδιες αρχές περιστατικά παραβίασης της νομοθεσίας ή/και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Ώστε, η δυνατότητα συμμετοχής του ενδιαφερόμενου κοινού δεν σταματά με την ψήφιση ενός νόμου, ή την έκδοση μίας απόφασης αδειοδότησης ενός έργου, αλλά εξακολουθεί και κατά την εφαρμογή των νόμων και των αποφάσεων αυτών.
Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα εμπόδια στην ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών
Σήμερα, ωστόσο, οι πολίτες που επιθυμούν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες αυτές βρίσκονται αντιμέτωποι με μία πληθώρα προκλήσεων, οι οποίες αφορούν μεταξύ άλλων: (α) τις διαδικασίες συμμετοχής (δηλ. τις διάσπαρτες και συντρέχουσες αρμοδιότητες των δημόσιων αρχών, και σε κάποιες περιπτώσεις υπό την προϋπόθεση ότι προβλέπεται διαδικασία δημόσιας συμμετοχής π.χ. μηχανισμός καταγγελίας), (β) τον χρόνο ανταπόκρισης των δημόσιων υπηρεσιών (είτε σε αιτήματα πληροφοριών, είτε σε αναφορές/καταγγελίες), (γ) τον ρόλο των πολιτών στην ανάληψη δράσης από τη δημόσια διοίκηση (εάν δηλ. λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη οι αναφορές τους και εάν ενημερώνονται για την πορεία της υπόθεσης), και (δ) τα εχέγγυα για τη διασφάλιση της δημόσιας συμμετοχής (δηλ. τη διασφάλιση της ανωνυμίας και την προστασία των προσώπων που αναφέρουν/καταγγέλλουν περιστατικό παραβίασης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας από καταχρηστικές αγωγές).
Χρήσιμο υλικό:
- Αφετηρία συζήτησης.
- Ο εκπαιδευτικός οδηγός για τη δημόσια συμμετοχή
- Η οδηγία 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον.
- Ο νόμος 4014/2011 (Α΄ 209), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Ο νόμος 3937/2011 (Α΄ 60) για την Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Ο νόμος 1650/1986 (Α΄ 160), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Η υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/2022 με θέμα «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπό στοιχεία ΔΙΠΑ/οικ.37674/27-7-2016 υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/2012 - Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/21.9.2011 (Α΄ 209), όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει» (Β΄ 2471)» (Β΄ 841).
- Η οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων.
- Η κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017/2006 με θέμα «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42//ΕΚ "σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων" του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001» (Β΄ 1225), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Η οδηγία 2008/99/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου.
- Ο νόμος 4042/2012 (Α΄ 24) για την Ποινική προστασία του περιβάλλοντος
- Η οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας.
- Το προεδρικό διάταγμα 148/2009 (Α΄ 190) για την Περιβαλλοντική ευθύνη για την πρόληψη και αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον.
- Ο νόμος 3422/2005 (Α΄ 303) για την Κύρωση της Σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα.
- Η οδηγία (EE) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης.
- Ο νόμος 4990/2022 (A' 210) για την Προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου.