εισηγηση απο Ecodialogues
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΔημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για έργα και σχέδια
Το WWF Ελλάς και ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛ/ΛΑΚ), στο πλαίσιο διαμόρφωσης ενός σχεδίου πρότασης πολιτικής για τη βελτίωση των διαδικασιών δημόσιας συμμετοχής σε περιβαλλοντικά θέματα, επιθυμούν να ακούσουν τις απόψεις του ενδιαφερόμενου κοινού σχετικά με το πώς να βελτιώσουμε και να ενδυναμώσουμε τη συμμετοχή μας, ούτως ώστε οι πολίτες να έχουν λόγο για όσα θέματα τους αφορούν και τους επηρεάζουν άμεσα. Ειδικότερα:
- Πώς μπορούν να βελτιωθούν οι υφιστάμενες διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης κατά τη διαμόρφωση σχεδίων και προγραμμάτων για το περιβάλλον και την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων (π.χ. τρόπος διεξαγωγής δημόσιας διαβούλευσης, μέσα/εργαλεία, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών κ.λπ.);
- Ποιοι άλλοι νέοι τρόποι ή διαδικασίες δημόσιας συμμετοχής μπορούν να προβλεφθούν για την ενίσχυση του ρόλου των πολιτών στα ως άνω ζητήματα; Μπορείτε να αναπτύξετε τα βασικά συστατικά στοιχεία των προτεινόμενων νέων διαδικασιών (π.χ. συγκρότηση νέων οργάνων με τη συμμετοχή των πολιτών, σύνθεση, αρμοδιότητες κ.λπ.);
Τι προβλέπεται σήμερα για τη συμμετοχή των πολιτών στην αδειοδότηση - έγκριση έργων ή σχεδίων
Η περιβαλλοντική νομοθεσία προβλέπει ότι τα έργα και σχέδια που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον υπόκεινται σε διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές, κατόπιν εκτίμησης των επιπτώσεών τους στην κοινωνία και το περιβάλλον. Τέτοια έργα αποτελούν για παράδειγμα η ανέγερση σύνθετου τουριστικού καταλύματος, ή η εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού πάρκου. Με τον όρο σχέδιο/πρόγραμμα αναφερόμαστε σε εκείνα τα εργαλεία σχεδιασμού οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως είναι για παράδειγμα το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), τα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, και τα προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων.
Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης αφενός, εκφράζοντας απόψεις κατά τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης επί των μελετών εκτίμησης των επιπτώσεων [Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ή Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ)], και αφετέρου συμμετέχοντας σε συλλογικά όργανα (π.χ. παρέμβαση ενώπιον του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου).
Ποιες είναι οι ελλείψεις και τα εμπόδια στην ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών
Σήμερα, ωστόσο, οι πολίτες που επιθυμούν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες αυτές βρίσκονται αντιμέτωποι με μία πληθώρα προκλήσεων, οι οποίες αφορούν μεταξύ άλλων: (α) τον χρόνο που καλούνται να συμβάλλουν (όταν δηλ. είναι πλέον ώριμα τα έργα και τα σχέδια και εντός ασφυκτικών προθεσμιών), (β) τον τρόπο που συμμετέχουν (δηλ. σε διάσπαρτες διαδικασίες ενώπιον περισσότερων δημόσιων αρχών και υπό την προϋπόθεση ότι προβλέπεται διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης ή δημόσιας συμμετοχής εν γένει), (γ) τον ρόλο των πολιτών στη διαμόρφωση της τελικής απόφασης (εάν δηλ. λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη τα σχόλιά τους και πώς), και (δ) τα εχέγγυα για τη διασφάλιση της δημόσιας συμμετοχής (π.χ. την έγκαιρη και ουσιαστική πληροφόρηση των πολιτών).
Χρήσιμο υλικό:
- Αφετηρία συζήτησης.
- Ο εκπαιδευτικός οδηγός για τη δημόσια συμμετοχή.
- Η οδηγία 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον.
- Ο νόμος 4014/2011 (Α΄ 209) για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Ο νόμος 3937/2011 (Α΄ 60) για την Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Ο νόμος 1650/1986 (Α΄ 160) για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Η υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/2022 με θέμα «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπό στοιχεία ΔΙΠΑ/οικ.37674/27-7-2016 υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/2012 - Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/21.9.2011 (Α΄ 209), όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει» (Β΄ 2471)» (Β΄ 841).
- Η οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων.
- Η κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017/2006 με θέμα «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42//ΕΚ "σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων" του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001» (Β΄ 1225), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
- Ο νόμος 3422/2005 (Α΄ 303) για την Κύρωση της Σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα.